ندا سپانلو درباره اهمیت مگاترندها چنین گفت: مگاترندها جریان‌های قدرتمند، نیروها و امواج متحول‌کننده جهانی‌اند که آینده را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. ابرروندها اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدتی برای اقتصاد، کسب‌وکارها، جوامع، فرهنگ‌ها و سبک‌های زندگی دارند که هم تهدید محسوب می‌شوند و هم فرصت. ندا سپانلو در پایان درباره نحوه مواجهه درست افراد با مگاترندها صحبت کرد.

تصمیمات زندگی ما در دست مگاترندها

اگر از شما بپرسم مهم‌ترین تصمیم زندگیتان چیست؟ احتمالا پاسخ شما طیفی از موارد تحصیلی، شغلی و سیاسی است. با مرور زندگی می‌توانید به آن‌ها و خاطراتشان دست پیدا کنید. پرسش دومی که می‌خواهم مطرح کنم این است که این تصمیمات تحت تاثیر چه روندها یا مگاترندهایی رخ می‌دهد؟ زندگی خودم را که مرور می‌کنم، در وهله اول روند خانوادگی سپس سیاسی، اجتماعی و گاها جهانی بر روی عمده‌ترین تصمیمات من تاثیر داشته است. این موضوع کمی ترسناک و مایوس‌کننده است که تصمیمات ما تحت تاثیر روندها است و خود اختیاری نداریم. البته این واقعیت است زیرا ریشه هر تصمیم به شرایط باز می‌گردد.

تصمیم ندا سپانلو برای تغییر عادت

گیاه‌خواری و تصمیم ندا سپانلو

 امروز می‌خواهم تصمیمی که در زندگی خود گرفتم را برای شما تعریف کنم که تحت تاثیر هیچ روندی مثل جبر روزگار، عوامل محیطی و خانواده نبوده است. ۶ سال پیش، دقیقا شب یلدا و اولین شب دی ماه ۱۳۹۶ تصمیم به خام گیاه‌خواری گرفتم. این تصمیم کاملا بدون مقدمه بود و قرار نبود هیچ پیشرفت خاصی برای من پیش بیاید. برای این تصمیم تشویق که نشدم هیچ، حتی مخالفت‌هایی شد که از فردا می‌خواهی چه چیزی بخوری.

این اتفاق، دنیای ناشناخته و جذابی بود که باعث شد آن را تجربه کنم. اینکه شما هیچ غذای پخته‌ای در طول روز نخورید و دمای نوشیدنی‌هایتان هم حداکثر ۴۵ درجه سانتیگراد باشد. در نگاه اول بسیار کار سخت و عجیبی بود اما دوست داشتم آن را تجربه کنم تا ببینم از پس این چالش موفق بیرون می‌آیم یا خیر؟ ۳ ماه به صورت مستمر خام گیاه‌خواری را ادامه دادم و برایم بسیار کار راحتی بود. پس از آن خانواده نیز با من همراه شدند و همسرم نیز این روند را شروع کرد. امروز من و خانواده‌ام vegan (گیاه‌خوار) هستیم. گیاه‌خواران کسانی‌اند که فرآورده‌های حیوانی را به طور کامل از ظرف غذای خود حذف می‌کنند. یعنی گوشت، مرغ، تخم‌مرغ و حتی عسل در سفره غذایی‌شان جایی ندارد.

تغییر در هر عادت نیازمند تغییر در افکار 

این نکته را می‌خواهم گوشزد کنم که تغییر هر عادتی در زندگی نیاز به تغییر در باورها، عقاید و اعتقاداتی دارد که آن عادت‌ها را برای ما به وجود می‌آورد. همان ابتدای شروع گیاه‌خواری این را می‌دانستم که بدون تغییر باورهای خود در مورد شیوه غذا خوردن، نمی‌توانم این سبک را اجرایی کنم. با این پیش‌فرض شروع به مطالعه در مورد گیاه‌خواری کردم و به تاریخچه با قدمت آن پی بردم. گیاه‌خواری به ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد و فیثاغورث نیز گیاهخوار بودند. البته حذف فرآورده‌های حیوانی به ۸۰ سال قبل برمی‌گردد که با هدف حفظ محیط زیست و اخلاقیات پا به میدان می‌گذارد. از اولین مفاهیمی که در ادبیات گیاه‌خواری سبک vegan برخورد می‌کنید این است: «پرورش گوشت و دام به صورت صنعتی سبب انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود که گرم‌شدن زمین و در نهایت تغییرات اقلیمی را در پی دارد». 

تغییرات اقلیمی؛ یکی بزرگترین مگاترندها در دنیا

مگاترند تغییرات اقلیمی

امروز می‌خواهم به تغییرات اقلیمی که بزرگترین ابر‌روند کره زمین است و وقوع آن طبق شواهد، حتمی به نظر می‌آید بپردازم. وقتی که راجع به گیاه‌‌خواری مطالعه کردم، متوجه شدم که گیاه‌خوارشدن من نیز تحت تاثیر انتشار گازهای گلخانه‌ای بوده است. توجه به ابرروندها یک کار عاقلانه و محتاطانه است و نباید بی‌توجه از کنار آن عبور کرد. گازهای گلخانه‌ای هزاران سال است در جو زمین حضور دارند و لایه عایقی را برای حفظ گرمایش زمین تشکیل داده‌اند.

سه گاز گلخانه‌ای که باعث گرم‌شدن زمین می‌شوند

این گازها سه جزء اصلی دی‌اکسیدکربن، متان و اکسید نیتروژن‌اند. دی‌اکسید کربن بر اثر سوخت‌های فسیلی، حمل و نقل و سوخت کارخانه‌ها تولید می‌شود. این گاز غلظت لایه عایق را به قدری بالا برده که باعث گرم شدن زمین می‌شود. در ۱۰۰ سال اخیر حدود ۱/۵۵ درجه سانتی‌گراد افزایش گرمای زمین داشته‌ایم. انسان‌ها اصلی‌ترین عامل ورود کربن به لایه جو زمین‌اند. گاز متان از طریق پرورش دامپروری صنعتی و گاوها تولید می‌شود. حتی شالیزارهای برنج و زباله‌های صنعتی نیز متان تولید می‌کنند. حجم متان از دی‌اکسید کربن کمتر است اما یک مولکول متان ۲۵ برابر دی‌اکسید کربن قابلیت گرم‌کردن زمین را دارد.

همچنین دومین گاز اکسید نیتروژن است که از خاک و کودهای غنی‌شده ازت به دست می‌آید و باعث گرمایش زمین می‌شود. اما گرمایش زمین چه تاثیراتی بر زمین می‌گذارد؟ یخ‌های زمین در حال آب‌شدن هستند، سطح آب دریاها با سرعت بالایی در حال تبخیر شدن است. دمای آب اقیانوس‌ها بالا رفته و آبزیان متاثر از گرمای آب در حال از بین رفتن هستند. یخچال‌های زمین در حال آب شدن‌اند، همزمان میکروب‌های درون آن‌ها در آب اقیانوس‌ها منتشر و به سراسر زمین منتقل می‌شوند. این ویروس‌ها برای بشر ناشناخته‌اند و مشکلات متعددی را ایجاد می‌کنند.

فصل‌ها جا به جا شده است؛ زمستان‌ها سخت‌تر و طولانی‌‎تر و تابستان‌ها نیز گرمتر شده است. در کشور ما نیز سیلاب‌ها جاری و دسترسی به آب شیرین سخت می‌شود. گرمای هوا بیشتر و بیابان‌زایی رو به افزایش است. جنگل‌ها به صورت گسترده در حال سوخته‌شدن و از بین رفتن هستند. این موارد همه تبعات افزایش گرمای زمین است. 

تلاش دنیا برای جلوگیری از گرمایش زمین

آب شدن یخ‌های قطبی به علت گرمایش زمین گرمایش زمین

این وضعیت تا حدی جدی و مخاطره آمیز بود که سال ۲۰۱۵، ۲۰۰ کشور دنیا در پاریس معاهده‌ای تحت عنوان «پیمان پاریس» امضا کردند؛ در این پیمان مقرر شد که از سال ۲۰۲۰ تلاش شود تا متوسط دمای زمین نسبت به قبل از انقلاب صنعتی حداکثر ۱.۵ درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا کند. در دنیا ۱۵۰ سال مطالعه درباره گرمای زمین انجام شد و بیش از ۹۵ درصد دانشمندان این حوزه گرمایش زمین و تبعات آن را تصدیق می‌کنند. همچنین بزرگترین موسسات تحقیقاتی دنیا در این باره پایش و تحقیق انجام می‌دهند. ناسا نیز مرتبا گزارشاتی ذیل این موضوع منتشر می‌کند.

پشت پا زدن ترامپ به معاهده پاریس و مگاترند تغییرات اقلیمی

ترامپ و پیمان پاریس

سال ۲۰۱۷ رییس جمهور ایالات متحده آمریکا (ترامپ) از پیمان پاریس خارج شد و گزارش دانشمندان را رد کرد و در کنار آن به تمسخر این موضوع در شبکه اجتماعی X پرداخت. او توییت‌هایی مبتنی بر اینکه در آمریکا و نقاط دیگر برف آمده منتشر می‌‎کرد و با حالت تمسخر می‌پرسید که گرمایش زمین کجاست؟ در حالی که آمریکا در کنار چین، جزو دو کشور اصلی تولید‌کننده گازهای گلخانه‌ای است.

به این ترتیب کاملا خود را از مسئولیت سلب و به خاطر منافع سیاسی و اقتصادی این معاهده را نقض کرد. پس از ترامپ، دولت بعدی به این معاهده بازگشت. هم اکنون نیز COP 28 (مرجع اصلی تصمیم‌گیری کنوانسیون چهارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا) در امارات در حال برگزاری است و در مورد آب و هوا در حال تصمیم‌گیری‌اند. قابل توجه است که شهریور ۱۴۰۲ که گذشت گرم‌ترین ماه سال در طول ۸۰ سال اخیر بوده است. 

چگونه با مگاترندها مواجه شویم؟ (آشتی با مگاترندها بهترین راه‌حل )

آشتی با مگاترندها

آن چیزی که درباره ابروندها یا مگاترندها اهمیت دارد، نحوه مواجهه ما با آن‌ها است. می‌توانیم مثل ترامپ با عینک اقتصادی و سیاسی به آن‌ها نگاه کرده و آن را رد کنیم. عملا ابروندها به عنوان نیروهای متحول‌کننده‌ای که در جریان‌اند و قدرت‌ها و دولت‌های دنیا را تحت تاثیر قرار می‌دهند، دارای فرصت‌ها و تهدیدات مختلفی هستند. با انکار ما فرصت‌ها نادیده‌گرفته شده و تهدیدها به بحران تبدیل می‌شود.

رویکرد دیگر این است که فقط به ابرروندها نگاه کنیم و منتظر اتفاقات آینده باشیم و منفعلانه عمل کنیم که شبیه به رویکرد اول است. ممکن است فکر کنید که گرم‌شدن زمین چه فرصتی برای ما دارد؟ در حال حاضر زمین‌هایی که در ایسلند یخ‌زده بودند، فرصت خوبی را برای ساخت و ساز و سرمایه‌گذاری رقم زده است.

رویکرد سوم که عنوان ارائه من است، “آشتی با مگاترندها” ناظر بر این است که ابرروندها را با دقت، علمی و کارشناسانه مطالعه کنیم؛ از ابرروندها نترسیم، با ابرروندها نجنگیم، چون ابرروندها ساخته دست خود ما هستند. این موضوع را در نظر داشته باشیم که دانش ما در خصوص محیط زیست در دنیا محدود است؛ متغیرها و مولفه‌هایی وجود دارند که ممکن است نتیجه این معادلات را تغییر دهند. ما باید با پایش مستمر جریان ابرروندها بهترین تصمیم را بگیریم و در واقع آن‌ها طوری مدیریت کنیم که از فرصت‌هایشان بهره‌مند شویم و تهدیدات را به حداقل برسانیم.